Ο νέος κόσμος που δημιουργήθηκε από την εισβολή του Βλαντιμίρ Πούτιν στην Ουκρανία δημιούργησε έναν νέο κόμβο εμπορίας πετρελαίου: την πόλη της Θέουτα, έναν μικροσκοπικό ισπανικό θύλακα που προεξέχει σαν αντίχειρας από το Μαρόκο στη Μεσόγειο. Εκεί, σε ήρεμες θάλασσες, μακριά από τα αδιάκριτα βλέμματα, η Ρωσία εμπορεύεται δεξαμενόπλοια, μια τεχνική που μπορεί να μειώσει το κόστος αποστολής, να παρακάμψει τους περιορισμούς και να εξορθολογίσει τα logistics για άλλους πελάτες. Αποτέλεσμα? Το ρωσικό πετρέλαιο συνεχίζει να ρέει στην παγκόσμια αγορά σε τεράστιες ποσότητες, όχι πολύ λιγότερες από ό,τι πριν από τον πόλεμο, παρά τις κυρώσεις των ΗΠΑ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ναι, το Κρεμλίνο πρέπει να πουλάει πετρέλαιο με έκπτωση, αλλά εξακολουθεί να στέλνει πολλά.
Μέχρι την εισβολή στην Ουκρανία, η Ρωσία σπάνια χρησιμοποιούσε τα ύδατα κοντά στη Θέουτα ως περιοχή στάσης για το πετρέλαιο της. Εκείνες τις μέρες, η Μόσχα έστελνε πετρέλαιο απευθείας στα ευρωπαϊκά διυλιστήρια με μικρά δεξαμενόπλοια. Αλλά το Κρεμλίνο έχει αρχίσει να χρησιμοποιεί τη θάλασσα κοντά στην ισπανική πόλη ως βάση για τις μεταφορές από πλοίο σε πλοίο, πρώτα σποραδικά και τώρα τακτικά. Η διαδρομή έχει ως εξής: Η Ρωσία φορτώνει πετρέλαιο σε μικρά δεξαμενόπλοια που ονομάζονται Aframaxes στους τερματικούς σταθμούς εξαγωγής της στη Βαλτική Θάλασσα, όπως το Primorsk και το Ust-Luga. Τα πλοία, ενισχυμένα για να σπάσουν τον πάγο της Αρκτικής το χειμώνα, μεταφέρουν το πετρέλαιο στη Θέουτα. Κοντά στην πόλη Aframaxy, η οποία μεταφέρει περίπου 700.000 βαρέλια, περιμένουν την άφιξη του γιγαντιαίου λεγόμενου πολύ μεγάλου πετρελαιοφόρου, ή VLCC. Οι Aframaxes πλησιάζουν το VLCC και μεταφέρουν φορτίο από πλοίο σε πλοίο. Συνήθως, χρειάζονται έως και τρεις τέτοιες εργασίες για τη φόρτωση ενός VLCC, το οποίο μπορεί να μεταφέρει τουλάχιστον 2 εκατομμύρια βαρέλια. Στη συνέχεια, το VLCC ξεκινά το ταξίδι του προς την Ασία, κυκλώνοντας την Αφρική.
Από τον Δεκέμβριο, έξι VLCC έχουν κάνει ακριβώς αυτό, παίρνοντας λάδι από περισσότερα από 15 Aframaxes. Σύμφωνα με τη Vortex Ltd., μια εταιρεία συμβούλων που παρακολουθεί πετρελαιοφόρα, ορισμένοι από αυτούς είναι βετεράνοι της μαύρης αγοράς πετρελαίου που έχουν στείλει πετρέλαιο από το Ιράν και τη Βενεζουέλα στο παρελθόν. Και η Ρωσία και η Κίνα φαίνεται να κάνουν ουρές για περισσότερες στάσεις ανταλλαγής στη Θέουτα. Επί του παρόντος, δύο VLCC περιμένουν την άφιξη των δεξαμενόπλοιων. Η Μόσχα δεν φαίνεται να παραβιάζει το διεθνές δίκαιο: τα δεξαμενόπλοια παραμένουν ως επί το πλείστον 12 ναυτικά μίλια ανοιχτά, το όριο των χωρικών υδάτων – αν και μερικές φορές φαίνεται να έχουν πλησιάσει τη Θέουτα, σε αυτό που η Ισπανία θεωρεί τα χωρικά της ύδατα, σύμφωνα με το Bloomberg δεδομένα. Οι Ρώσοι ακολουθούν επίσης τους διεθνείς κανόνες κρατώντας τα φανάρια των πλοίων τους αναμμένα. Αλλά είναι μια επικίνδυνη επιχείρηση. Τα περισσότερα δεξαμενόπλοια που έφτασαν στη Θέουτα από τον Δεκέμβριο είχαν καλύτερες μέρες. Ο μεγαλύτερος ήταν 26 ετών, που ανθρωπίνως αντιστοιχεί σε άτομο γύρω στα εβδομήντα. Η ιδιοκτησία είναι σε μεγάλο βαθμό ρωσική και κινεζική και η ασφάλισή τους είναι στην καλύτερη περίπτωση ασαφής. Ο κίνδυνος διαρροής είναι υψηλός. Η Ισπανία θα έκανε καλά να έχει τον στόλο της να περιπολεί κοντά, φροντίζοντας να μην πάει τίποτα στραβά. Υπάρχει ένας λόγος που η Ρωσία δεν χρησιμοποιεί τους άλλους κοινόχρηστους χώρους μεταξύ πλοίων, όπως το Skaw στη Δανία και το Southwold στην Αγγλία. Όλα δείχνουν ότι οι τοπικές αρχές εκεί έχουν καταστήσει σαφές ότι οι ελιγμοί μεταξύ σκαφών δεν θα είναι ευπρόσδεκτοι. Τα νερά γύρω από τη Θέουτα είναι χρήσιμα για τρεις λόγους. Πρώτον, παρά το γεγονός ότι ξόδεψε εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια για την κατασκευή ενός στόλου φάντασμα Aframaxes – η ιδιοκτησία του οποίου είναι αδιαφανής – η Ρωσία δεν έχει πρόσβαση σε πολλά από τα σκάφη κατηγορίας πάγου που είναι μερικά από τα πιο καυτά εμπορεύματα της ναυτιλιακής βιομηχανίας. Εάν η Aframaxami έπρεπε να μεταφέρει φορτίο από τη Βαλτική στην Κίνα ή την Ινδία, θα εμπόδιζε γρήγορα όλα τα δεξαμενόπλοιά της λόγω της διάρκειας του ταξιδιού. Η διαδρομή από τη Βαλτική Θάλασσα προς τη Θέουτα διαρκεί 10 ημέρες. Το επόμενο ταξίδι στην Κίνα θα διαρκούσε 40 ημέρες περισσότερο. Δεύτερον, μειώνει σημαντικά το κόστος: οι οικονομίες κλίμακας σημαίνουν ότι είναι πολύ φθηνότερο να αποστέλλεται λάδι VLCC από το Aframax. Καθώς υπάρχουν περισσότερα VLCC, είναι φθηνότερα τώρα. Η ενοικίαση VLCC κοστίζει λιγότερο από 20.000 $ την ημέρα, ενώ το Aframax κοστίζει 55.000 $ την ημέρα. Τρίτον, η Θέουτα βρίσκεται στο σωστό μέρος: στη Μεσόγειο, προστατευμένη από τους θυελλώδεις ανέμους και τα χειμερινά κύματα του Βόρειου Ατλαντικού. Αλλά είναι τόσο κοντά στο Γιβραλτάρ που τα VLCC που λαμβάνουν ωφέλιμο φορτίο μπορούν γρήγορα να επιστρέψουν σε ανοιχτά νερά για να κάνουν τον περίπλου της Αφρικής και να κατευθυνθούν προς την Ασία χωρίς να χάσουν πολύ χρόνο. Μια άλλη τοποθεσία που χρησιμοποιεί η Ρωσία, η υπεράκτια Καλαμάτα (Ελλάδα), αναγκάζει τα δεξαμενόπλοια να πάνε πολύ πιο βαθιά στη Μεσόγειο, και αυτό είναι βολικό μόνο για μισοφορτωμένα VLCC που θα μπορούσαν να διασχίσουν τη Διώρυγα του Σουέζ (η πλωτή οδός είναι πολύ ρηχή για να φορτωθεί πλήρως με VLCC).
Έτσι, τα νερά γύρω από τη Θέουτα εξακολουθούν να είναι απασχολημένα με ρωσική κίνηση. Με ή χωρίς έκπτωση, κάθε δολάριο πετρελαίου μετράει για το Κρεμλίνο. Η Ευρώπη πρέπει να προσέξει τι συμβαίνει πίσω από τις πόρτες της.
Περισσότερα από τη γνώμη του Bloomberg:
• Λίγοι αγοραστές του πετρελαίου του Πούτιν απαιτούν μεγάλες εκπτώσεις: Τζούλιαν Λι
• Μπορεί να ανοικοδομηθεί η ευρωπαϊκή ενεργειακή γέφυρα προς τη Ρωσία;: Χαβιέ Μπλας
• Θυμηθείτε το χάσμα μεταξύ της Δύσης και των υπολοίπων: Clara F. Marques
Αυτή η στήλη δεν αντικατοπτρίζει απαραίτητα τη γνώμη των συντακτών ή του Bloomberg LP και των ιδιοκτητών του.
Ο Javier Blas είναι αρθρογράφος του Bloomberg Opinion που καλύπτει την ενέργεια και τα εμπορεύματα. Πρώην ρεπόρτερ του Bloomberg News και συντάκτης Commodities στους Financial Times, είναι συν-συγγραφέας του The World for Sale: Money, Power and the Traders Who Barter the Earth’s Resources.